«Ξέπλυμα αλά τραπεζικά»: Το νέο παράθυρο των «νόμιμων» επενδυτών

 Είναι επενδύσεις ή ένα καινούργιο, πιο «καλοσιδερωμένο» ξέπλυμα χρήματος;

Αυτό που ξεκίνησε ως νέα τάση χρηματοπιστωτικής «καινοτομίας» με τη δημιουργία εταιρειών συμμετοχών και επενδύσεων υπό την αιγίδα τραπεζών, εξελίσσεται σε μια γκρίζα ζώνη χρηματοοικονομικής δραστηριότητας, όπου η συμμετοχή μετόχων από όλο τον κόσμο, με χρήματα που κατατίθενται και αποδίδουν «μερίσματα», ανοίγει τη θύρα για νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.

Το σχήμα είναι απλό, σχεδόν κομψό:
Μια τράπεζα (ή όμιλος τραπεζών) δημιουργεί μια εταιρεία συμμετοχών ή διαχείρισης επενδύσεων. Οι «επενδυτές» –πολλοί από αυτούς με off-shore προέλευση– καταθέτουν χρήματα σε αυτή την οντότητα. Η εταιρεία δηλώνει πως τα επενδύει σε χαρτοφυλάκια, ακίνητα, έργα ESG ή και startups. Και ύστερα, σε 6-12 μήνες, αποδίδει μερίσματα στους μετόχους – ενίοτε, στο ακέραιο της αρχικής «επένδυσης».

Μετάφραση; Το χρήμα πλένεται με σαπούνι και επενδυτική βούλα.

Ξέπλυμα με κουστούμι

Το θέμα εδώ δεν είναι απλώς οι αποδόσεις. Είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει – ή δεν ελέγχει επαρκώς – την προέλευση των χρημάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η εποπτεία περιορίζεται σε μια ελαστική εφαρμογή των κανόνων KYC (Know Your Customer) και ελέγχου προέλευσης κεφαλαίων. Οι πραγματικοί δικαιούχοι συχνά κρύβονται πίσω από layers από εταιρείες-βιτρίνες.

Τα ίδια τα τραπεζικά ιδρύματα, λόγω των κενών στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, δεν είναι υποχρεωμένα να δημοσιοποιούν πλήρως ούτε τη δομή των συμμετοχών ούτε το ακριβές επενδυτικό προφίλ των κεφαλαίων.

 Οι τράπεζες ξέρουν – και σιωπούν

Όλα αυτά δεν γίνονται εν αγνοία των τραπεζών. Τουναντίον, πολλοί ισχυρίζονται πως πρόκειται για συνειδητή στρατηγική χαμηλού ρίσκου: αρκεί οι ροές να φαίνονται νόμιμες, οι έλεγχοι να είναι τυπικοί και η ρευστότητα να κινείται.

Ο τραπεζικός τομέας λειτουργεί συχνά ως εργολάβος αξιοπιστίας: προσφέρει «νομιμότητα», χωρίς να ερευνά πραγματικά το περιεχόμενο.

Τι πρέπει να κάνει η Πολιτεία

Η Πολιτεία δεν μπορεί να συνεχίσει να παριστάνει τον παρατηρητή. Χρειάζονται άμεσα και συγκεκριμένα μέτρα:

 1. Υποχρεωτική δημοσιοποίηση των μετοχικών σχημάτων

Κάθε εταιρεία επενδύσεων που ιδρύεται από τραπεζικά ιδρύματα να καταθέτει δημοσίως τους τελικούς δικαιούχους (UBOs) και τους μετόχους της. Όχι μόνο στις εποπτικές αρχές αλλά σε δημόσια προσβάσιμες πλατφόρμες.

 2. Πιστοποιημένος έλεγχος προέλευσης κεφαλαίων

Οι τράπεζες πρέπει να έχουν νομική υποχρέωση να ελέγχουν και να τεκμηριώνουν την προέλευση κάθε επενδυόμενου ποσού από τρίτους, ιδίως αν προέρχεται από τρίτες χώρες εκτός Ε.Ε.

 3. Διασταύρωση με λίστες κυρώσεων και εγκληματικών δικτύων

Αυτόματη σύνδεση με βάσεις όπως οι λίστες OFAC, Europol και FATF για πιθανή εμπλοκή των επενδυτών σε ξέπλυμα, φοροδιαφυγή ή διεθνή διαφθορά.

 4. Ειδικό σώμα «Χρηματοοικονομικής Δεοντολογίας»

Ένας νέος, ανεξάρτητος ελεγκτικός μηχανισμός που θα εξετάζει όχι μόνο τις παραβιάσεις AML (Anti Money Laundering) αλλά και τη διασύνδεση τραπεζών – πολιτικών – εταιρειών συμμετοχών.

 Εάν δεν υπάρξει πολιτική παρέμβαση…

…το φαινόμενο θα διευρύνεται. Το ξεπλυμένο χρήμα θα αποκτά τραπεζική πιστοποίηση. Και σύντομα, τα ΕΣΠΑ, τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και τα κρατικά κονδύλια θα καταλήγουν να συγχρηματοδοτούνται με μαύρο χρήμα – σε νόμιμα οχήματα.

Η αξιοπιστία του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος δεν κινδυνεύει από τη διαφάνεια. Κινδυνεύει από τη σιωπή και τη συγκάλυψη.

Κ.Κ.