Αλλάζει το εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων – Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι

Το εφάπαξ των δημοσίσιων υπαλλήλων αλλάζει οριστικά χαρακτήρα, καθώς παγιώνεται το διπλό μοντέλο υπολογισμού όσο περνούν τα χρόνια. Η μετάβαση αυτή επηρεάζει κυρίως όσους έχουν το μεγαλύτερο μέρος του ασφαλιστικού τους χρόνου μετά το 2014, ενώ όσοι διαθέτουν πολλά χρόνια πριν την κρίσιμη αυτή χρονιά παραμένουν σε ευνοϊκότερη θέση και είναι ασφαλώς οι λιγότεροι.

Μέχρι πρόσφατα, το εφάπαξ υπολογιζόταν με βάση τα έτη ασφάλισης έως το 2013 και τον μέσο όρο αποδοχών της περιόδου 2009–2013, ένα μοντέλο που θεωρούνταν ιδιαίτερα γενναιόδωρο καθώς στηριζόταν σε μισθούς προ κρίσης.

Από το 2014 και μετά, οι εισφορές καταγράφονται πλέον σε ατομικούς λογαριασμούς και το ύψος της παροχής εξαρτάται αποκλειστικά από όσα έχουν καταβληθεί, χωρίς σύνδεση με παλαιότερα μισθολογικά δεδομένα. Το εφάπαξ παύει έτσι να είναι μια συλλογικά υπολογιζόμενη παροχή και μετατρέπεται σε πραγματικά ανταποδοτική.

Πώς υπολογίζεται το εφάπαξ

Ο συνδυαστικός τρόπος υπολογισμού: Ένα μέρος θα αφορά τα χρόνια ασφάλισης έως το 2013, με το «παλιό» ευνοϊκό μοντέλο. Το υπόλοιπο θα προκύπτει από τις εισφορές της περιόδου μετά το 2014.

Όσο μεγαλύτερο το κομμάτι της περιόδου έως το 2013, τόσο υψηλότερο το τελικό εφάπαξ. Αντίθετα, η αύξηση των ετών μετά το 2014 οδηγεί σε χαμηλότερα ποσά. Τα στοιχεία δείχνουν ήδη μείωση, καταγράφοντας αισθητή συμπίεση. Το νέο βαθμολόγιο όμως περισώζει απώλειες.

Οι κερδισμένοι

Ευνοημένοι παραμένουν όσοι διαθέτουν μεγάλο μέρος του εργασιακού τους βίου μέχρι το 2013, καθώς για αυτούς το μεγαλύτερο τμήμα του εφάπαξ υπολογίζεται με το παλιό σύστημα, που εξακολουθεί να αποδίδει υψηλότερα ποσά.

Σε καλύτερη θέση βρίσκονται επίσης όσοι έχουν ήδη υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης πριν από την πλήρη εφαρμογή των αλλαγών, καθώς το ποσό τους δεν επηρεάζεται από τις νέες περικοπές.

Ποιοι βλέπουν μειώσεις

Ιδιαίτερα επηρεάζονται όσοι έχουν το μεγαλύτερο μέρος της ασφαλιστικής τους πορείας μετά το 2014. Για αυτούς, το ύψος του εφάπαξ εξαρτάται αποκλειστικά από τις πραγματικές εισφορές τους, χωρίς να συνδέεται με τα υψηλότερα προ κρίσης μισθολογικά δεδομένα.

Το νέο μοντέλο απομακρύνει το εφάπαξ από τη λογική της αυτοματοποιημένης αποζημίωσης και το μετατρέπει σε πλήρως ανταποδοτική παροχή, η οποία αντικατοπτρίζει τη διάρκεια και το ύψος των εισφορών κάθε εργαζόμενου.

Πρόκειται για μια μεταβολή που εναρμονίζει την Ελλάδα με τα ευρωπαϊκά ασφαλιστικά συστήματα, αλλά παράλληλα δημιουργεί έντονες διαφορές μεταξύ παλαιών και νέων γενεών δημοσίων υπαλλήλων — με τους νεότερους, που εισήλθαν στην υπηρεσία μετά το 2014, να διαπιστώνουν μικρότερες τελικές αποδόσεις σε σχέση με τους παλαιότερους συναδέλφους τους.