Η αυστηροποίηση των ποινών και η αποτυχία στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας

 

Η εγκληματικότητα στη χώρα μας συνεχώς αυξάνεται, με μια σειρά από εγκλήματα που προκαλούν σοκ και δυσκολεύονται να γίνουν κατανοητά από την κοινή γνώμη. Τα τελευταία χρόνια, η αίσθηση ανασφάλειας έχει ενταθεί, καθώς ολοένα και περισσότερα εγκλήματα γίνονται αισθητά στις πόλεις, ενώ παράλληλα η κοινωνία προσπαθεί να διαχειριστεί την ένταση και την αβεβαιότητα που επικρατούν.

Η κυβέρνηση, ακολουθώντας το δόγμα «νόμος και τάξη», προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με αυστηροποίηση των ποινών. Από τη στιγμή που ανέλαβε το υπουργείο Δικαιοσύνης ο Γιώργος Φλωρίδης, μια σειρά από μέτρα έχουν εισαχθεί με στόχο την αποτροπή της εγκληματικότητας, και ιδιαίτερα των πιο σοβαρών εγκλημάτων. Ωστόσο, παρά τις αυξημένες ποινές και την αυστηρή νομοθεσία, τα αποτελέσματα δεν είναι τα αναμενόμενα. Αντί για μείωση, η εγκληματικότητα συνεχώς κλιμακώνεται.

Ένα από τα κύρια επιχειρήματα για την αυστηροποίηση των ποινών είναι ότι οι σκληρές ποινές λειτουργούν αποτρεπτικά για τους εγκληματίες. Ωστόσο, αυτό το επιχείρημα αμφισβητείται έντονα από κοινωνιολόγους και ειδικούς στον τομέα της εγκληματολογίας. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι αυστηρές ποινές δεν αποτελούν πάντοτε τον αποτελεσματικό παράγοντα για την πρόληψη του εγκλήματος. Αντιθέτως, η αποτελεσματικότητα του ποινικού συστήματος εξαρτάται από παράγοντες όπως η κοινωνική ένταξη, η αποκατάσταση και οι δυνατότητες εκπαίδευσης των κρατουμένων, οι οποίοι συχνά αγνοούνται.

Τα αυστηρότερα ποινικά μέτρα μπορεί να δημιουργήσουν την αίσθηση της δικαιοσύνης, αλλά δεν επιλύουν τα βαθύτερα κοινωνικά προβλήματα που οδηγούν στην εγκληματικότητα. Έρευνες δείχνουν ότι η εγκληματικότητα συνδέεται με παράγοντες όπως η φτώχεια, η ανεργία, η εκπαίδευση και οι κοινωνικές ανισότητες. Αν δεν αντιμετωπιστούν αυτά τα αίτια, οι αυστηρές ποινές δεν πρόκειται να έχουν πραγματικό αντίκτυπο στη μείωση των εγκλημάτων.

Πέρα από την αυστηροποίηση των ποινών, απαιτείται μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση που να περιλαμβάνει τη στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης, καθώς και την καλύτερη ενσωμάτωση των κρατουμένων στην κοινωνία μετά την αποφυλάκισή τους. Χωρίς μια στρατηγική που να ενσωματώνει την πρόληψη, την κοινωνική αποκατάσταση και την ενίσχυση των θεσμών, οι αυστηρές ποινές ενδέχεται να μην είναι ικανές να σταματήσουν την αυξανόμενη εγκληματικότητα.

Η αποτυχία αυτών των μέτρων καταδεικνύει την ανάγκη για μια πιο ολιστική προσέγγιση στο πρόβλημα της εγκληματικότητας, που να συνδυάζει τη δικαιοσύνη με την κοινωνική πολιτική και την πρόληψη. Η αυστηροποίηση των ποινών, από μόνη της, φαίνεται να μην επιτυγχάνει τον στόχο της μείωσης της εγκληματικότητας και της ενίσχυσης της δημόσιας ασφάλειας, κάτι που απαιτεί περισσότερο από ένα απλό νομικό εργαλείο.