Ο ακτιβισμός δεν είναι «τσάμπα μαγκιά» – Είναι πράξη συνείδησης και κοινωνικής ευθύνης

 

Στη χώρα μας, ο ακτιβισμός συχνά λοιδορείται ως επίδειξη «επαναστατικής γυμναστικής».

Όμως, αυτή η εύκολη απαξίωση παραβλέπει το πιο ουσιαστικό: πως σε μια δημοκρατία που συχνά αδρανεί, οι ακτιβιστές είναι αυτοί που κρατούν ζωντανό τον παλμό της κοινωνικής ευαισθησίας.

Η ουσία του ακτιβισμού δεν είναι η παρανομία, αλλά η αντίδραση απέναντι στην αδικία.
Και αν πολλές φορές αυτή η αντίδραση παίρνει οριακές μορφές, είναι γιατί τα θεσμικά εργαλεία που θα έπρεπε να δίνουν λύσεις αποτυγχάνουν.

Όταν η εξουσία κωφεύει, η κοινωνία –μέσα από ακτιβιστές, συλλογικότητες και κινήσεις– βρίσκει τον τρόπο να μιλήσει.
Αυτό δεν είναι ανευθυνότητα· είναι ανάγκη δημοκρατικής αυτορρύθμισης.

Η κοινωνία αλλάζει από τα κάτω

Κάθε σημαντική κοινωνική πρόοδος ξεκίνησε από εκείνους που αμφισβήτησαν το «νόμιμο» και υπερασπίστηκαν το «δίκαιο».
Οι μαύροι στις ΗΠΑ που αρνήθηκαν να παραδώσουν τη θέση τους στα λεωφορεία παρανομούσαν· οι γυναίκες που διαδήλωσαν για ψήφο, παρανομούσαν· οι φοιτητές του Πολυτεχνείου επίσης παρανομούσαν, με βάση τους τότε νόμους.

Ο ακτιβισμός δεν είναι συμβιβασμένος με την κανονικότητα, γιατί σκοπός του είναι να τη διορθώσει.
Αν όλοι έμεναν νομοταγείς, ο κόσμος θα συνέχιζε να περιστρέφεται γύρω από τις ίδιες αδικίες.

Η ευθύνη δεν είναι μόνο νομική – είναι και ηθική

Η επίκληση της «ευθύνης» συχνά λειτουργεί ως πρόσχημα για να απονομιμοποιηθεί η διαμαρτυρία.
Όμως, το ερώτημα δεν είναι αν ο ακτιβιστής παραβίασε έναν νόμο· το ερώτημα είναι αν ο νόμος αυτός υπηρετεί τη δικαιοσύνη ή την εξουσία.

Όταν ο ακτιβιστής διεκδικεί ανθρώπινα δικαιώματα, περιβαλλοντική προστασία ή κοινωνική ισότητα, αναλαμβάνει την ευθύνη απέναντι στην ίδια την κοινωνία – μια ευθύνη που δεν μετριέται με δικογραφίες, αλλά με επιρροή και αποτέλεσμα.

Ο ακτιβισμός είναι πράξη συνείδησης, όχι στρατηγική επικοινωνίας.
Η πράξη να σταθείς απέναντι σε ένα σύστημα που λειτουργεί στρεβλά δεν είναι «μαγκιά» – είναι θάρρος.

Οι Έλληνες ακτιβιστές και η παρανόηση

Ναι, υπάρχουν υπερβολές. Υπάρχουν κινήσεις εντυπωσιοθηρίας και ατομικισμού.
Αλλά στο ίδιο πλαίσιο, υπάρχουν και χιλιάδες ανώνυμοι ακτιβιστές που αγωνίζονται καθημερινά για τα αδέσποτα, το περιβάλλον, τη δικαιοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, χωρίς κανένα αντάλλαγμα, χωρίς καμία κάμερα.

Από τα κοινωνικά ιατρεία της κρίσης, μέχρι τις ομάδες αλληλεγγύης στους πρόσφυγες, ο ελληνικός ακτιβισμός έχει δείξει ότι υπάρχει ευθύνη, συνέπεια και κοινωνική προσφορά.
Απλώς, δεν βρίσκεται πάντα στα φώτα της δημοσιότητας.

Ο ακτιβισμός ως αντίβαρο στην απάθεια

Η αδράνεια είναι η πιο επικίνδυνη μορφή κοινωνικής σιωπής.
Όταν οι πολίτες παραιτούνται από τη συμμετοχή, όταν κανείς δεν διαμαρτύρεται, οι αδικίες θεσμοθετούνται.

Ο ακτιβισμός –έστω και αδέξιος ή υπερβολικός– είναι σημάδι ότι η κοινωνία ακόμη αντιδρά.
Και αυτή η αντίδραση είναι η μόνη ελπίδα για αλλαγή.

Η Ελλάδα δεν υποφέρει από υπερβολή ακτιβισμού· υποφέρει από την απουσία του.
Από την έλλειψη πίεσης προς την εξουσία, από την απώλεια του συλλογικού θυμού και της αίσθησης του «μαζί».

Ο ακτιβισμός δεν είναι θέαμα – είναι αγώνας

Η δύναμη του ακτιβισμού δεν βρίσκεται στα πανό, αλλά στο ότι ξυπνά συνειδήσεις.
Και όσοι σήμερα τον ειρωνεύονται, το κάνουν γιατί φοβούνται ότι μπορεί να λειτουργήσει.

Η κοινωνία χρειάζεται τη φωνή εκείνων που δεν φοβούνται να εκτεθούν, να κινητοποιήσουν, να ταράξουν τα νερά.
Ακόμα κι αν κάποιες φορές υπερβούν τα όρια, ο ρόλος τους είναι αναντικατάστατος.

Η αληθινή δημοκρατία δεν κινδυνεύει από τους ακτιβιστές· κινδυνεύει από την αδιαφορία.

Δημήτριος Καραγιαννόπουλος