Σώμα Υπαξιωματικών: Ο Δένδιας φέρνει το κυπριακό φιάσκο

 

Το «Σώμα Υπαξιωματικών» που σχεδιάζει να εφαρμόσει στην Ελλάδα ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας, μέσω του νομοσχεδίου «Ατζέντα 2030», δεν είναι καινούργιο. Έχει δοκιμαστεί στην Κύπρο – και απέτυχε παταγωδώς.

Η εμπειρία της Εθνικής Φρουράς αποτελεί σήμερα παράδειγμα προς αποφυγή: μόνιμοι υπαξιωματικοί καθηλωμένοι για δεκαετίες στους ίδιους βαθμούς, χωρίς προοπτική εξέλιξης, εγκλωβισμένοι σε ένα διοικητικό σχήμα που έσβησε κάθε κίνητρο επαγγελματικής ανέλιξης και οικονομικής βελτίωσης.

Ο Νίκος Δένδιας, αντί να αντλήσει διδάγματα από τη γειτονική χώρα, δείχνει να αντιγράφει πιστά το αποτυχημένο μοντέλο, προωθώντας μια νέα δομή που κινδυνεύει να παγιδεύσει τους Έλληνες υπαξιωματικούς σε ένα καθεστώς στασιμότητας και θεσμικής ανισότητας.

«Σώμα Υπαξιωματικών»: Η κυπριακή εμπειρία – μια προειδοποίηση

Όπως αποκάλυψε ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Μιχάλη Χατζηστυλιανού στον «Πολίτη» (26 Οκτωβρίου 2025), το κυπριακό σύστημα μονίμων υπαξιωματικών κατέρρευσε κάτω από το βάρος της δικής του δομής.

Η ιεραρχική πυραμίδα της Εθνικής Φρουράς μπλόκαρε. Οι προαγωγές σταμάτησαν, οι βαθμοί έμειναν κλειδωμένοι και τα στελέχη καθηλώθηκαν στις ίδιες κλίμακες για χρόνια.

Το πρόβλημα ξεκίνησε το 2005, όταν η Κύπρος κατήργησε το δικαίωμα των μονίμων υπαξιωματικών να προάγονται σε αξιωματικούς. Έτσι, έκλεισε οριστικά μια πόρτα που αποτελούσε μέχρι τότε ισχυρό κίνητρο για επαγγελματική πρόοδο και προσωπική αξιοπρέπεια.

Μέχρι τότε, η εξέλιξη ακολουθούσε μια λογική πορεία: πέντε χρόνια λοχίας, πέντε επιλοχίας, πέντε αρχιλοχίας και μετά προαγωγή σε ανθυπασπιστή ή ανθυπολοχαγό. Αυτή η ροή εξασφάλιζε και μισθολογική πρόοδο, καθώς κάθε νέα βαθμίδα αντιστοιχούσε σε υψηλότερη κλίμακα (Α8–Α10).

Από τη στιγμή που η δυνατότητα αυτή καταργήθηκε, το σύστημα άρχισε να φρακάρει. Οι υπαξιωματικοί δεν είχαν πια πού να πάνε. Ούτε θέσεις, ούτε προοπτική, ούτε κίνητρο.

Οι προσλήψεις συνεχίζονταν, οι νέοι απόφοιτοι των σχολών έμπαιναν στο σώμα, αλλά οι οργανικές θέσεις στους ανώτερους βαθμούς παρέμεναν ίδιες. Το αποτέλεσμα ήταν μια πυραμίδα που έκλεισε ερμητικά προς τα πάνω.

Στασιμότητα, οικονομική ζημία και επαγγελματική καθήλωση

Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στην Κύπρο είναι αποκαλυπτικά.
Μεταξύ 2011 και 2016 έγιναν μόλις 100 προαγωγές μονίμων υπαξιωματικών σε ολόκληρη την Εθνική Φρουρά.

Η στασιμότητα δεν οφειλόταν στην οικονομική κρίση, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά στην ίδια τη δομή του θεσμού.

Οι προαγωγές των αξιωματικών συνεχίζονταν κανονικά, αλλά οι υπαξιωματικοί παρέμεναν παγωμένοι στα ίδια επίπεδα, επειδή δεν υπήρχαν κενές θέσεις στους ανώτερους βαθμούς.

Η Εθνική Φρουρά είχε φτάσει στο σημείο να διαθέτει εκατοντάδες λοχίες και επιλοχίες που υπηρετούσαν πάνω από 20 χρόνια χωρίς προαγωγή.

Η στασιμότητα αυτή δεν ήταν μόνο θεσμική – ήταν και οικονομική.

Οι υπαξιωματικοί δεν έφταναν ποτέ στις βαθμίδες που θα τους εξασφάλιζαν υψηλότερο εφάπαξ και σύνταξη, χάνοντας έτσι χιλιάδες ευρώ από το συνολικό εισόδημα της καριέρας τους. Παράλληλα, το αίσθημα αδικίας και απογοήτευσης διαβρώσε το εσωτερικό ηθικό και το κύρος του σώματος.

Η διοικητική συμφόρηση

Το κυπριακό Υπουργείο Άμυνας προσπάθησε το 2017 να διορθώσει το πρόβλημα με νέους Κανονισμούς. Όμως η πραγματικότητα χειροτέρεψε. Οι οργανικές θέσεις τροποποιήθηκαν επιφανειακά, χωρίς να αυξηθούν οι ανώτεροι βαθμοί.

Από το 2015 έως το 2020, οι λοχίες μειώθηκαν, οι αρχιλοχίες αυξήθηκαν, αλλά οι ανθυπασπιστές παρέμειναν ουσιαστικά ίδιοι. Η διαφορά δεν ήταν αρκετή για να απορροφήσει τον όγκο των στελεχών που περίμεναν προαγωγή.

Το αποτέλεσμα ήταν ένα παγωμένο στράτευμα, όπου ακόμη και η αποχώρηση ενός στελέχους μπορούσε να αναστείλει την εξέλιξη δεκάδων άλλων.

Το πιο παράδοξο στοιχείο είναι ότι η Κύπρος είχε θεσπίσει μηχανισμούς υπεράριθμων προαγωγών σε άλλες υπηρεσίες – στη Δημόσια Διοίκηση, στην Αστυνομία και στην Πυροσβεστική – ακριβώς για να αποφεύγονται τέτοια αδιέξοδα.
Στον Στρατό, όμως, όχι.

Η Εθνική Φρουρά έμεινε χωρίς καμία πρόνοια για υπεράριθμες προαγωγές, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί αλυσιδωτή συμφόρηση. Ένας που δεν προαγόταν, κρατούσε πίσω ολόκληρη σειρά συναδέλφων του.

Ομοιότητες με το ελληνικό μοντέλο Δένδια

Όσοι παρακολουθούν την «Ατζέντα 2030» βλέπουν ξεκάθαρα τη σύμπτωση. Ο Νίκος Δένδιας προωθεί ένα μοντέλο κλειστού σώματος μονίμων υπαξιωματικών, που θα διορίζονται σε ιδιαίτερο καθεστώς, εκτός της κλασικής ιεραρχικής ροής προς το αξιωματικό σώμα.

Οι Ενώσεις Στρατιωτικών έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι η επιλογή αυτή θα δημιουργήσει δύο ταχύτητες στελεχών: εκείνους με δυνατότητα εξέλιξης (απόφοιτοι ΑΣΣΥ και ΑΣΕΙ) και εκείνους που θα παραμείνουν δια βίου εγκλωβισμένοι στις ίδιες βαθμίδες.

Η κυπριακή περίπτωση αποδεικνύει ότι ένα τέτοιο μοντέλο, αντί να ενισχύει το στράτευμα, διαβρώνει τη συνοχή του.
Η απουσία κινήτρων επαγγελματικής ανέλιξης οδηγεί σε υπηρεσιακή κόπωση, σε εσωτερικές ανισότητες και σε διοικητική δυσλειτουργία.
Όταν ένα σώμα στελεχών γνωρίζει ότι δεν έχει καμία προοπτική εξέλιξης πέρα από τα όριά του, χάνει την προσήλωση και το ενδιαφέρον που απαιτεί η στρατιωτική πειθαρχία.

Αναγνώριση αποτυχίας από το ίδιο το κυπριακό ΥΠΑΜ

Στην Κύπρο, το υπουργείο άμυνας αναγκάστηκε πρόσφατα να παραδεχθεί το πρόβλημα.
Σε επιστολή του προς τη Βουλή, ο υπουργός Άμυνας Βασίλης Πάλμας αναγνώρισε ότι υπάρχει «μη φυσιολογική επαγγελματική ανέλιξη συγκεκριμένων ομάδων προσωπικού» και ότι το φαινόμενο «επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργικότητα του στρατεύματος».

Το κυπριακό ΥΠΑΜ ετοίμασε μελέτη για να διορθώσει τη δομή των προαγωγών και να ενεργοποιήσει δευτερεύουσες μισθολογικές βαθμίδες (Α8(ii), Α9(ii), Α10(ii), Α11(ii)), ώστε να περιοριστεί η μισθολογική καθήλωση. Όμως ακόμη κι αυτή η αναγνώριση έρχεται μετά από δεκαετία αδράνειας και με τον περιορισμό ότι οι όποιες αλλαγές πρέπει να είναι «δημοσιονομικά βιώσιμες».

Δηλαδή, με άλλα λόγια: το πρόβλημα αναγνωρίζεται, αλλά η λύση θα εξαρτηθεί από τα οικονομικά περιθώρια, όχι από τη θεσμική ανάγκη.

Η πολιτική επιλογή πίσω από το ελληνικό σχέδιο

Η Ελλάδα κινδυνεύει να επαναλάβει το ίδιο λάθος, αυτή τη φορά με πλήρη επίγνωση.

Η «Ατζέντα 2030» του Νίκου Δένδια δημιουργεί ένα νέο Σώμα Μονίμων Υπαξιωματικών, με ασαφή δικαιώματα και χωρίς διασύνδεση με το σώμα αξιωματικών. Παράλληλα, αλλάζει τον τρόπο προαγωγής, διαχωρίζοντας κατηγορίες στελεχών που μέχρι σήμερα ανήκαν στο ίδιο στρατιωτικό σώμα.

Οι ενώσεις στρατιωτικών προειδοποιούν ότι ο θεσμός αυτός δεν επιλύει κανένα πρόβλημα στελέχωσης, αλλά αντίθετα το μονιμοποιεί:

– Καταργεί τη δυνατότητα επαγγελματικής κινητικότητας,
– παγιώνει τις διαφορές μεταξύ αποφοίτων ΑΣΣΥ και ΕΠΟΠ,
– και δημιουργεί νέα στρώματα στελεχών χωρίς μέλλον εξέλιξης.

Αυτό ακριβώς συνέβη στην Κύπρο. Μόνο που εκεί χρειάστηκαν είκοσι χρόνια για να γίνει εμφανές. Η Ελλάδα δεν έχει αυτή την πολυτέλεια.

Η ουσία του προβλήματος

Το πρόβλημα δεν είναι οι τίτλοι ή οι ονομασίες. Είναι η θεσμική λογική που καθορίζει ποιοι έχουν δικαίωμα εξέλιξης και ποιοι όχι.

Ένα στράτευμα όπου χιλιάδες υπαξιωματικοί υπηρετούν χωρίς ιεραρχική κινητικότητα χάνει σταδιακά την επαγγελματική του ικανότητα.

Οι νέοι δεν έχουν λόγο να μείνουν, οι παλαιοί απογοητεύονται, και η συνοχή διαλύεται.

Το κυπριακό παράδειγμα αποδεικνύει ότι ο θεσμός των μονίμων υπαξιωματικών χωρίς μηχανισμό υπεράριθμων προαγωγών και χωρίς δίκαιο μισθολογικό σύστημα δεν επιβιώνει μακροπρόθεσμα. Αντίθετα, μετατρέπεται σε διοικητικό αδιέξοδο που χρειάζεται δεκαετίες για να λυθεί.

Το δίλημμα του Δένδια

Ο Νίκος Δένδιας μπορεί να ισχυρίζεται ότι το νέο σώμα θα δώσει σταθερότητα και επαγγελματισμό, αλλά στην πράξη εισάγει ένα κλειστό, ανελαστικό σύστημα που θα παράγει στασιμότητα.

Και το χειρότερο: το παράδειγμα υπάρχει ήδη και είναι αποτυχημένο.

Αν η «Ατζέντα 2030» υιοθετήσει το Σώμα Υπαξιωματικών χωρίς ασφαλιστικές δικλίδες, η Ελλάδα θα βρεθεί σύντομα αντιμέτωπη με τα ίδια φαινόμενα:
παγωμένες προαγωγές, εσωτερικές ανισότητες, χαμηλό ηθικό και διοικητικά αδιέξοδα.

Και τότε, καμία «αναδιάρθρωση» δεν θα αρκεί για να επαναφέρει την εμπιστοσύνη των στελεχών στο ίδιο τους το υπουργείο.

Η ιστορία της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου είναι μάθημα για όποιον θέλει να το δει.
Ένα μοντέλο που σχεδιάστηκε για να ενισχύσει τη σταθερότητα κατέληξε να παγώσει την εξέλιξη.
Η Ελλάδα έχει σήμερα την ευκαιρία να μην επαναλάβει αυτό το λάθος.
Η επιλογή όμως του Νίκου Δένδια δείχνει ότι η κυβέρνηση δεν αντλεί διδάγματα από την πραγματικότητα, αλλά επαναλαμβάνει τα λάθη άλλων – με στρατιωτικό προσωπικό που θα πληρώσει το τίμημα.

armyvoice.gr