Γιατί ορισμένα λόγια ή βλέμματα μας πληγώνουν τόσο βαθιά

 

Σου έχει τύχει ποτέ να αναρωτηθείς γιατί κάποιες λέξεις ή ματιές σε πληγώνουν τόσο έντονα, σαν να αγγίζουν κάτι παλιό και ποτέ ιασμένο;

Υπάρχει μια στιγμή, συχνά αόρατη στους άλλους, όπου το σώμα σου τεντώνεται, η αναπνοή σου αλλάζει και το στήθος σου σφίγγεται. Είναι η ακριβής στιγμή που νιώθεις ότι σε κρίνουν, σε περιφρονούν ή σε ταπεινώνουν. Δεν έχει σημασία αν αυτό συμβαίνει σε μια επαγγελματική συνάντηση, μέσα στην οικογένεια ή με κάποιον που αγαπάς: αυτή η στιγμή έχει τη δύναμη να σε κάνει να νιώσεις μικρός, εκτός τόπου, ευάλωτος.

Η ψυχή σου, χωρίς να το καταλάβεις, ανοίγει ένα κρυφό αρχείο και φέρνει στην επιφάνεια παλιά συναισθήματα.
Δεν είναι απλές αναμνήσεις, αλλά σωματικές μνήμες: ένα βλέμμα που θυμίζει το πρόσωπο κάποιου που σε επέκρινε παιδί, ένας τόνος φωνής που ηχεί όπως εκείνος που σε έκανε να νιώθεις «λίγος», μια κίνηση που ανακαλεί έλλειψη αγάπης.

Ο απόηχος της παιδικής ηλικίας

Στην ψυχολογία λέγεται πως κάθε εμπειρία κριτικής ή ταπείνωσης ξυπνά τον «εσωτερικό μας παιδί».
Αν μεγαλώσαμε με αγάπη και κατανόηση, το συναισθηματικό μας «δέρμα» θα είναι πιο παχύ: οι κριτικές θα μας τσιμπήσουν, αλλά δεν θα μας πληγώσουν βαθιά.
Αν όμως ζήσαμε σε περιβάλλον όπου ο διαρκής έλεγχος και η αποδοκιμασία ήταν συνηθισμένα — φράσεις όπως «Δεν είσαι ποτέ αρκετός», «Προσπαθείς, αλλά δεν φτάνει» ή «Δες τον αδερφό σου» — τότε το παιδί μέσα μας έμεινε εκτεθειμένο, πάντα έτοιμο να αντιληφθεί απειλή ακόμη κι εκεί που δεν υπάρχει.

Έτσι, ο σημερινός πόνος δεν είναι ποτέ μόνο για το τώρα: είναι το ξύπνημα ενός παρελθόντος που δεν έχει επουλωθεί.

Το σώμα θυμάται

Οι νευροεπιστήμες επιβεβαιώνουν κάτι που η ψυχολογία διαισθάνεται εδώ και καιρό: το σώμα δεν ξεχνά.
Η αμυγδαλή του εγκεφάλου, φύλακας του συναισθηματικού μας κέντρου, δεν ξεχωρίζει έναν πραγματικό κίνδυνο από μια ζωντανή ανάμνηση.
Όταν «αναγνωρίσει» ένα βλέμμα, τόνο ή κίνηση που συνδέεται με παλιές εμπειρίες ταπείνωσης, ενεργοποιεί την ίδια αντίδραση σαν να υπάρχει άμεση απειλή: ταχυκαρδία, γρήγορη αναπνοή, μυϊκή ένταση, ανάγκη να αμυνθείς ή να φύγεις.

Από τον εξωτερικό στον εσωτερικό αποδοκιμαστή

Το μεγαλύτερο πρόβλημα του εξωτερικού κριτικού δεν είναι μόνο η προσβολή που μας απευθύνει, αλλά το πώς την υιοθετούμε εσωτερικά.
Όταν η περιφρόνηση γίνεται αυτοπεριφρόνηση, ξεκινάμε να πιστεύουμε πως ίσως έχει δίκιο: «Ίσως δεν αξίζω αρκετά», «Ίσως δεν είμαι ικανός». Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος όπου οι πεποιθήσεις μας τραβούν νέες εμπειρίες απαξίωσης.

Πώς να προστατευτείς από τις πληγές του κριτικού βλέμματος

1. Ονόμασε το συναίσθημά σου
   Πες στον εαυτό σου «Αυτό που νιώθω είναι ντροπή» ή «Αίσθημα κατωτερότητας». Η αναγνώριση μειώνει την ένταση.

2. Σύνδεσε το παρελθόν με το παρόν
   Ρώτα τον εαυτό σου «Τι μου θυμίζει αυτό;». Έτσι καταλαβαίνεις ότι μέρος του πόνου δεν ανήκει στο σήμερα.

3. Βάλε συναισθηματικά όρια
   Η γνώμη του άλλου δεν είναι απόλυτη αλήθεια. Εσύ αποφασίζεις τι αφήνεις να περάσει.

4. Γείωσε το σώμα σου
   Αναπνοές, κίνηση, επαφή με το έδαφος — απλές κινήσεις που λένε στο νευρικό σου σύστημα ότι είσαι ασφαλής.

5. Μίλα στον εαυτό σου με καλοσύνη
   Όπως θα μιλούσες σε έναν αγαπημένο φίλο.

Θυμήσου

• Δεν βλέπεις το παρόν με «ουδέτερα μάτια» όταν πληγώνεσαι. Κουβαλάς και το παρελθόν σου.

• Ο κριτικός λόγος μιλά περισσότερο για αυτόν που τον εκφράζει, παρά για εσένα.

• Η αξία σου δεν εξαρτάται από την αποδοχή των άλλων.

• Δεν είσαι πια το παιδί που δεν μπορούσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Έχεις φωνή και δύναμη.

Τελική σκέψη
Την επόμενη φορά που θα νιώσεις εκείνο το σφίξιμο, θυμήσου: δεν είσαι μόνος. Έχεις μαζί σου όλη σου την ιστορία — και τη δυνατότητα να τη μεταμορφώσεις.
Ακόμη και μέσα στην κριτική ή την περιφρόνηση, η αξία σου παραμένει ανέγγιχτη και περιμένει να τη δεις ξανά.

Με πληροφορίες από το psicoadvisor.com