21 Απριλίου 1967 – Όταν η Δημοκρατία μπήκε στον γύψο

 Συμπληρώνονται σήμερα 58 χρόνια από την ημέρα που η Ελλάδα ξύπνησε υπό στρατιωτικό καθεστώς. Ήταν η 21η Απριλίου 1967 όταν μια ομάδα αξιωματικών του Στρατού Ξηράς κατέλυσε με πραξικοπηματικό τρόπο τη δημοκρατική νομιμότητα, επιβάλλοντας επταετή δικτατορία.

Το χρονικό του πραξικοπήματος

Τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής 21 Απριλίου, μονάδες του στρατού με επικεφαλής τους συνταγματάρχες Γεώργιο Παπαδόπουλο, Στυλιανό Παττακό και Νικόλαο Μακαρέζο, κινήθηκαν αιφνιδιαστικά και κατέλαβαν καίρια σημεία της Αθήνας. Η επιχείρηση είχε σχεδιαστεί υπό το κωδικό όνομα «Προμηθεύς» και στηρίχθηκε στο "Σχέδιο Ανάσχεσης" που υποτίθεται ότι προοριζόταν για την αντιμετώπιση εσωτερικής αναταραχής.

Με γρήγορες κινήσεις, κατέλαβαν το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, το Γενικό Επιτελείο, την ΕΙΡΤ, τον ΟΤΕ και το Μέγαρο Μαξίμου, ενώ οι πρώτες συλλήψεις πολιτικών ξεκίνησαν πριν ξημερώσει. Ο τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄, υπό πίεση και χωρίς ουσιαστικά περιθώρια αντίδρασης, ορκίζει κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Παπαδόπουλο.

Η Ελλάδα της καταστολής

Η Χούντα των Συνταγματαρχών επέβαλε άμεσα στρατιωτικό νόμο, καταλύοντας το Σύνταγμα. Χιλιάδες πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καθηγητές, φοιτητές και πολίτες συνελήφθησαν, βασανίστηκαν ή εξορίστηκαν. Οι πολιτικές ελευθερίες καταργήθηκαν, η λογοκρισία έγινε καθημερινότητα και το κράτος λειτούργησε με απόλυτη καταστολή.

Για επτά χρόνια, η Ελλάδα βρέθηκε υπό τον έλεγχο ενός αυταρχικού καθεστώτος, το οποίο επιχείρησε να παρουσιάσει τον εαυτό του ως "εθνοσωτήριο". Η οικονομία, η παιδεία, τα ΜΜΕ και οι θεσμοί λειτούργησαν υπό αυστηρή στρατιωτική επιτήρηση.

Η πτώση της Χούντας

Το καθεστώς κατέρρευσε το καλοκαίρι του 1974, μετά το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου στην Κύπρο και την τουρκική εισβολή στο νησί. Υπό τη διεθνή και εσωτερική πίεση, η Χούντα αποσύρθηκε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κλήθηκε να ηγηθεί της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, αποκαθιστώντας τη δημοκρατία στην Ελλάδα.

Μνήμη και ευθύνη

Η 21η Απριλίου αποτελεί ημέρα ιστορικής μνήμης και πολιτικής αυτογνωσίας. Η υπενθύμιση της κατάλυσης της Δημοκρατίας δεν είναι μόνο αναφορά στο παρελθόν, αλλά και προειδοποίηση για το παρόν και το μέλλον. Οι δημοκρατικοί θεσμοί δεν είναι αυτονόητοι — είναι εύθραυστοι, και η προάσπισή τους απαιτεί διαρκή επαγρύπνηση.