«Άλλα λένε, άλλα κάνουν: Το νομοσχέδιο που ακυρώνει την επαναπροώθηση παράνομων μεταναστών και αποδυναμώνει την αστυνόμευση»

Αντί για επιτάχυνση των διαδικασιών, δημιουργούνται νέα εμπόδια – Η ΕΛ.ΑΣ. φορτώνεται με κοινωνικά καθήκοντα και τα ασυνόδευτα ανήλικα παραμένουν στο κενό.

Η διγλωσσία της κυβέρνησης στο προσκήνιο.

Το νέο νομοσχέδιο για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών εγείρει σοβαρές ενστάσεις, καθώς εμπεριέχει διατάξεις που καθιστούν σχεδόν αδύνατη την επαναπροώθηση παράνομων μεταναστών, ενώ ταυτόχρονα φορτώνει με εξω-αστυνομικά καθήκοντα το ήδη επιβαρυμένο προσωπικό της ΕΛ.ΑΣ.

Εμπόδια στην επαναπροώθηση

• Αρχή μη επαναπροώθησης: απαγορεύεται η απομάκρυνση σε χώρες όπου κινδυνεύουν να υποστούν διώξεις ή βασανιστήρια.

• Αναστολές μέσω δικαστικών αποφάσεων που «παγώνουν» τη διαδικασία.

• Σοβαρά προβλήματα υγείας μεταναστών που καθιστούν την απομάκρυνση δυσανάλογη.

• Αδυναμία ταυτοποίησης λόγω έλλειψης εγγράφων.

• Τεχνικά εμπόδια (απροθυμία χωρών καταγωγής να δεχτούν επιστροφές, έλλειψη πτήσεων).

• Εκκρεμείς αιτήσεις ασύλου, ακόμη και καταχρηστικές ή επαναλαμβανόμενες, που λειτουργούν ως «φρένο».

• Ειδικές κατηγορίες (ανήλικοι, οικογένειες, ευάλωτοι) που απαιτούν ιδιαίτερη μεταχείριση.

Όλα τα παραπάνω συγκροτούν ένα πλέγμα αναβολών που στην πράξη μετατρέπει τη διαδικασία σε ατέρμονη γραφειοκρατία.

Ρόλος και επιβάρυνση της ΕΛ.ΑΣ.

Η ΕΛ.ΑΣ. καλείται να αναλάβει όχι μόνο την εκτέλεση αποφάσεων επιστροφής αλλά και καθήκοντα που θυμίζουν περισσότερο κοινωνικό λειτουργό παρά αστυνομικό:

• Κράτηση και επιτήρηση με εναλλακτικά μέτρα (ηλεκτρονικό βραχιολάκι, τακτική εμφάνιση).

• Συνοδείες σε νοσοκομεία, υπηρεσίες πρόνοιας ή ακόμη και σε σχολεία.

• Επιπλέον μεταγωγές μεταναστών με τεράστιο επιχειρησιακό κόστος.

Το ζήτημα των ασυνόδευτων ανηλίκων

Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στα ασυνόδευτα ανήλικα. Ενώ η κυβέρνηση δηλώνει ότι στηρίζει την επανένωση με τους γονείς και τις οικογένειές τους, στην πράξη το νομοσχέδιο αφήνει τα παιδιά σε καθεστώς αβεβαιότητας, υπό την ευθύνη υπηρεσιών ή ακόμα και της ΕΛ.ΑΣ. 

Αντί να δρομολογείται γρήγορη επανένωση, τα παιδιά μετατρέπονται σε «φακέλους» που λιμνάζουν, με το κράτος να μεταθέτει την ευθύνη στην αστυνομία.

Ανοιχτά ερωτήματα

• Ποιος θα συνοδεύει τα παιδιά μεταναστών στο σχολείο; Η ΕΛ.ΑΣ. δεν είναι παιδαγωγική δομή.

• Θα αναλάβουν οι αστυνομικοί ρόλο “σχολικών συνοδών”; Πόσο θα αποδυναμωθεί έτσι η καθημερινή αστυνόμευση;

• Τι θα γίνει με τα ήδη επιβαρυμένα τμήματα; Ήδη λείπουν χιλιάδες αστυνομικοί από την πρώτη γραμμή.

 Η διγλωσσία στο προσκήνιο

Το νομοσχέδιο αντί να λύνει το πρόβλημα των παράνομων μεταναστευτικών ροών, το θεσμοθετεί:

• Δημιουργεί ένα πλέγμα εμποδίων στις επιστροφές.

• Αφήνει τους παράτυπους μετανάστες να παραμένουν επ’ αόριστον.

• Μετατρέπει την ΕΛ.ΑΣ. σε φορέα πρόνοιας και κοινωνικής πολιτικής, εις βάρος της αστυνόμευσης.

Η διγλωσσία της κυβέρνησης είναι εμφανής: από τη μια εξαγγέλλει «αποφασιστικότητα και έλεγχο», από την άλλη νομοθετεί ρυθμίσεις που καθιστούν αδύνατη την εφαρμογή όσων υπόσχεται.

Θετικά σημεία

• Καθορισμός μέγιστης διάρκειας κράτησης (12 μήνες με δυνατότητα παράτασης σε εξαιρετικές περιπτώσεις).

• Εναλλακτικά μέτρα αντί κράτησης (υποχρέωση παρουσίας, περιορισμός διαμονής, εγγύηση, ηλεκτρονική επιτήρηση).

• Διασφάλιση δικαιωμάτων: ρητή πρόβλεψη ότι οι επιστροφές γίνονται με σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

• Σαφής αρμοδιότητα της ΕΛ.ΑΣ. – ξεκαθαρίζει ποιος έχει την ευθύνη.

• Προστασία ευάλωτων ομάδων: ειδική μεταχείριση για ανηλίκους, οικογένειες, θύματα εμπορίας ανθρώπων.

 Αρνητικά σημεία

• Διαρκής «αναβολή απομάκρυνσης» με αιτήματα υγείας, τεχνικούς λόγους, ή νέες αιτήσεις ασύλου.

• Διγλωσσία κυβέρνησης: άλλα υπόσχεται, άλλα εφαρμόζει.

• Αντίφαση για ασυνόδευτα ανήλικα: ενώ μιλά για επανένωση, αφήνει το βάρος στην ΕΛ.ΑΣ.

• Απουσία σχεδίου κοινωνικής ένταξης για όσους παραμένουν.

• Μεταφορά βάρους στην αστυνομία με καθήκοντα πρόνοιας, εκπαίδευσης, υγειονομικής μέριμνας.

• Κίνδυνος ευρωπαϊκών κυρώσεων λόγω παραβίασης δικαίου σε αιτήσεις ασύλου.

• Έλλειψη στρατηγικής συνεργασίας με χώρες καταγωγής – χωρίς διμερείς συμφωνίες, όλα μένουν στα χαρτιά.

Το νομοσχέδιο έχει λοιπόν διπλό πρόσωπο: από τη μια ευθυγράμμιση με ΕΕ και κάποιες εγγυήσεις δικαιωμάτων, από την άλλη πρακτική αδυναμία εφαρμογής και υπερφόρτωση της ΕΛ.ΑΣ. με καθήκοντα που δεν της αναλογούν.