12 Ιουνίου: Δικαστική κρίση για υπόθεση θανατηφόρου καταδίωξης Ρομά – Παράλληλος ευρωπαϊκός έλεγχος για την Ελλάδα

 

ΒΕΡΟΙΑ – ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ | Δύο διαδικασίες, ένα ερώτημα: Υπάρχει λογοδοσία;

Στις 12 Ιουνίου, δύο παράλληλες διαδικασίες αποτυπώνουν την ένταση μεταξύ δικαιοσύνης και αστυνομικής εξουσίας στην Ελλάδα. Στη Βέροια, το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο θα ανακοινώσει την απόφασή του για την υπόθεση θανάτου του 16χρονου Κώστα Φραγκούλη, ο οποίος τραυματίστηκε θανάσιμα από αστυνομικά πυρά τον Δεκέμβριο του 2022, κατά τη διάρκεια καταδίωξης για μη πληρωμή καυσίμων αξίας 20 ευρώ. Ο κατηγορούμενος αστυνομικός έχει δηλώσει αθώος, επικαλούμενος μεταξύ άλλων έλλειψη εκπαίδευσης και επιχειρησιακή πίεση.

Την ίδια ημέρα, στο Στρασβούργο, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης θα εξετάσει κατά πόσο η Ελλάδα έχει συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της αναφορικά με την αποτροπή και διερεύνηση περιστατικών αστυνομικής βίας κατά Ρομά.

Επαναλαμβανόμενα περιστατικά – εκκρεμείς κρίσεις

Η υπόθεση Φραγκούλη δεν είναι μεμονωμένη. Στο πρόσφατο παρελθόν έχουν καταγραφεί παρόμοια περιστατικά, στα οποία εμπλέκονται ανήλικοι ή νέοι Ρομά. Μεταξύ αυτών:

• Ο Νίκος Σαμπάνης, 20 ετών, σκοτώθηκε από αστυνομικά πυρά στο Πέραμα το 2021, μετά από καταδίωξη που συνεχίστηκε παρά εντολή για διακοπή της.

• Ο Χρήστος Μιχαλόπουλος, 17 ετών, έχασε τη ζωή του το 2023 στην Αλίαρτο Βοιωτίας, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες που εξετάζονται, με την ΕΛ.ΑΣ. να υποστηρίζει πως υπήρξε πάλη με τον αστυνομικό.

Οι αστυνομικοί στις παραπάνω περιπτώσεις βρίσκονται είτε υπό ποινική έρευνα είτε έχουν παραπεμφθεί, ενώ σε καμία περίπτωση δεν έχει εκδοθεί τελεσίδικη καταδικαστική απόφαση.

Διεθνής ανησυχία – καταγραφές από οργανισμούς

Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το ΕΔΔΑ σε υποθέσεις Ρομά για ελλιπή διερεύνηση περιστατικών βίας και διακρίσεων. Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Μάικλ Ο’Φλάερτι, σημειώνει σε πρόσφατη έκθεσή του πως ορισμένα φαινόμενα «δεν συνιστούν μεμονωμένα περιστατικά αλλά αντανακλούν βαθιά εδραιωμένα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων στοιχείων ρατσισμού».

Ανάμεσα στα ζητήματα που επισημαίνονται είναι:

• ανεπαρκείς έρευνες σε περιστατικά καταγγελλόμενης αστυνομικής βίας,

• επιθέσεις σε καταυλισμούς Ρομά χωρίς τήρηση νόμιμων διαδικασιών,

• γενικευμένη καχυποψία και στοχοποίηση λόγω εθνοτικής ταυτότητας.

Δίκαιη δίκη – πλήρης διερεύνηση

Ο δικηγόρος και διευθυντής της οργάνωσης Pro Bono Publico, Γιώργος Τσιάκαλος,  σύμφωνα με την εφημερίδα των συντακτών τονίζει πως η ουσιαστική λογοδοσία απαιτεί όχι μόνο δίκαιη δίκη για τους κατηγορούμενους αστυνομικούς, αλλά και πλήρη διερεύνηση ενδεχόμενων διακρίσεων ως αιτίες των περιστατικών. Η μη συστηματική εξέταση του ρατσιστικού κινήτρου, όπως ορίζει η νομολογία του ΕΔΔΑ, δημιουργεί κενό εμπιστοσύνης μεταξύ ευάλωτων ομάδων και των θεσμών.

Συνταγματική επιταγή, όχι προνομιακή μεταχείριση

Η δίκαιη απονομή της δικαιοσύνης και η τήρηση της νομιμότητας είναι προαπαιτούμενα για την κοινωνική συνοχή και όχι θέμα ειδικής μεταχείρισης. Η δικαιοσύνη καλείται να αναγνωρίσει και να αποκαταστήσει τη ζημιά, είτε προκλήθηκε σε ένστολους είτε σε πολίτες – ανεξαρτήτως καταγωγής.