ΜΑΤ: Αναγκαίοι φύλακες ή σύμβολο καταστολής; Το αιώνιο ερώτημα μιας διχασμένης κοινωνίας

ΜΑΤ: Προστάτες της Τάξης ή Σύμβολο Καταστολής;

Τα ΜΑΤ (Μονάδες Αποκατάστασης Τάξης) είναι ίσως το πιο αναγνωρίσιμο – και ταυτόχρονα πιο αμφιλεγόμενο – κομμάτι της Ελληνικής Αστυνομίας.Με εξοπλισμό που θυμίζει στρατιωτικές μονάδες και βασική αποστολή τη διαχείριση κρίσεων, πορειών και επεισοδίων, είναι μια δύναμη που όλοι γνωρίζουν… και σχολιάζουν.

Πώς τα βλέπει η κοινωνία;

Η εικόνα των ΜΑΤ στην κοινή γνώμη είναι διχασμένη.

• Για κάποιους, αποτελούν το σκληρό πρόσωπο του κράτους: καταστολή, απουσία διαλόγου, υπερβολική χρήση βίας.

• Για άλλους, είναι αναγκαίος φραγμός στο χάος. Σε καταστάσεις κρίσης, επεισοδίων ή λεηλασιών, η παρουσία τους θεωρείται καθησυχαστική.

Η δημόσια εικόνα τους αλλάζει ανάλογα με το πολιτικό και κοινωνικό κλίμα: από "σίδερο και βία", σε "ανάχωμα και σταθερότητα".

 Ποιος είναι ο ρόλος τους;

Οι Μονάδες Αποκατάστασης Τάξης (ΥΑΤ η σημερινή της ονομασία) έχουν συγκεκριμένη αποστολή:

• Αποκατάσταση της δημόσιας τάξης

• Πρόληψη ή καταστολή επεισοδίων

• Φύλαξη ευαίσθητων στόχων (π.χ. κυβερνητικά κτίρια, πρεσβείες)

• Υποστήριξη σε ειδικές επιχειρήσεις και εκκενώσεις

Δεν είναι σώμα ερευνών ή διαλόγου. Είναι εκτελεστικός μηχανισμός.

Κι εκεί αρχίζουν τα ερωτήματα:
Τι γίνεται όταν η χρήση τους αντικαθιστά την πολιτική ή κοινωνική διαπραγμάτευση;
Το ρόπαλο δεν μπορεί να είναι η απάντηση σε κάθε αίτημα.

 Καταστολή ή αναγκαίο κακό;

Ούτε μαύρο, ούτε άσπρο.

Οι αστυνομικοί που υπηρετούν στα ΜΑΤ δεν είναι εχθροί της κοινωνίας, όμως δεν είναι και άμοιροι ευθυνών όταν καταγράφονται υπερβάσεις.

Τα κρίσιμα ερωτήματα:

• Ποιος δίνει την εντολή για χρήση βίας;

• Πόσο εκπαιδευμένοι είναι οι άνδρες των ΜΑΤ;

• Υπάρχει λογοδοσία;

• Πώς μπορούν να επιτελούν το έργο τους χωρίς να εντείνουν την κοινωνική αποξένωση;

Συμπέρασμα

Τα ΜΑΤ είναι εργαλείο. Και κάθε εργαλείο κρίνεται από το πώς, πότε και γιατί χρησιμοποιείται.

Όταν λειτουργούν με επαγγελματισμό και μέτρο, προσφέρουν ασφάλεια.

Όταν λειτουργούν χωρίς όρια, γίνονται μέρος του προβλήματος.

Ο θεσμός δεν είναι το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι:

• η κακή χρήση,

• η έλλειψη εσωτερικού ελέγχου,

• και η απουσία λογοδοσίας.

Η ευθύνη δεν βαραίνει μόνο τους ίδιους.

Βαραίνει το κράτος, την πολιτική ηγεσία και την κοινωνία που επιλέγει – ή ανέχεται – τον τρόπο που χρησιμοποιούνται.