Παράγκες και Χωράφια: Η Αθέατη Ζωή των Εργατών Γης στη Λακωνία

 

Μια μέρα με τους μετανάστες που εργάζονται εποχικά στη χώρα μας.

Η έλευση εργατών γης από τρίτες χώρες στη Λακωνία ξεκίνησε τη δεκαετία του ‘90. Περίπου στις αρχές του 2000, η πακιστανική κοινότητα ξεκίνησε να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Σύμφωνα με μαρτυρίες και αναφορές, οι πρώτοι Πακιστανοί εργάτες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή κατά την περίοδο αυτή, καλύπτοντας τις αυξανόμενες ανάγκες της αγροτικής παραγωγής, ιδιαίτερα στους τομείς της ελαιοκαλλιέργειας και των εσπεριδοειδών.

 REPORTAGE  ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΟΝΤΟΣ  news247.gr 

 

Η παρουσία τους ενισχύθηκε σημαντικά μετά το 2010, καθώς αυξήθηκε η ζήτηση για φθηνά και διαθέσιμα εργατικά χέρια, ενώ ταυτόχρονα οι τοπικοί πληθυσμοί μειώνονταν ή μετακινούνταν σε άλλους τομείς απασχόλησης. Αυτή η κατάσταση οδήγησε σε φαινόμενα εκμετάλλευσης, αλλά και σε διαμαρτυρίες όπως η απεργία των Πακιστανών εργατών τον Ιούλιο του 2014, όταν διαμαρτυρήθηκαν για απλήρωτα μεροκάματα και κακές συνθήκες εργασίας.

O νόμος του 2023 ήρθε να κωδικοποιήσει και να συγκεντρώσει τα διάσπαρτα νομοθετήματα για το μεταναστευτικό.

Σύμφωνα με τον Ν. 5038/2023, οι εργάτες γης από τρίτες χώρες μπορούν να παραμένουν στην Ελλάδα έως και εννέα μήνες ετησίως με εποχική άδεια και υποχρεούνται να επιστρέψουν μετά τη λήξη της. Εφόσον αποχωρήσουν εγκαίρως, έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν την επόμενη χρονιά με νέα πρόσκληση από εργοδότη. Μόνιμη άδεια διαμονής μπορούν να διεκδικήσουν μόνο εφόσον διαμένουν νόμιμα στη χώρα επί πέντε συνεχόμενα έτη, αποδεικνύοντας επαρκές εισόδημα, σταθερή εργασία και ασφαλιστική κάλυψη, σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις περί μακροχρόνιας διαμονής.

Στην πράξη, όμως, η απόκτηση μόνιμης άδειας διαμονής από εργάτες γης είναι εξαιρετικά σπάνια. Οι περισσότεροι παραμένουν εγκλωβισμένοι σε καθεστώς εποχικής εργασίας, χωρίς δυνατότητα νομιμοποίησης, παρά την πολυετή παρουσία τους και τη σημαντική συνεισφορά τους στην αγροτική παραγωγή.

Αυτό το θεσμικό κενό έχει οδηγήσει σε φαινόμενα εκμετάλλευσης και παρατυπίας, με εργάτες να απασχολούνται χωρίς πλήρη δικαιώματα και προστασία, την ίδια στιγμή που η αγροτική οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εργασία τους.

Σύμφωνα με αναφορές αγροτών της ευρύτερης περιοχής, παρότι καλύπτουν όλα τα απαραίτητα έγγραφα και έξοδα για την πρόσκληση εργατών από τις χώρες προέλευσής τους και ενώ οι ίδιοι οι εργάτες προχωρούν στις απαιτούμενες διαδικασίες μέσω της πρεσβείας στη χώρα τους, οι αιτήσεις συχνά ακυρώνονται, χωρίς να επιστρέφονται τα καταβληθέντα έξοδα σε καμία από τις δύο πλευρές.

Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους αναγκάζονται να πληρώσουν υπέρογκα ποσά για να φτάσουν στην Ελλάδα, τις περισσότερες φορές χωρίς νόμιμα έγγραφα διαμονής. Για να καλύψουν αυτά τα έξοδα, απαιτούνται μήνες εργασίας.

Στην έδρα του Δήμου Ευρώτα, τη Σκάλα Λακωνίας, ο αριθμός των εργατών γης από το Πακιστάν ξεπερνά σταθερά τις δύο χιλιάδες τα τελευταία 25 χρόνια. Είτε νόμιμα είτε παράνομα, αυτοί οι άνθρωποι έρχονταν όλα αυτά τα χρόνια με σκοπό να βιοποριστούν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους. Ωστόσο, τα τελευταία δύο χρόνια, ο αριθμός των Πακιστανών εργατών έχει μειωθεί σημαντικά, καθώς πολλοί έχουν μεταναστεύσει σε χώρες όπως η Ιταλία, όπου η έκδοση νομιμοποιητικών εγγράφων για εργασία στον αγροτικό τομέα είναι ευκολότερη ή έχουν ιδρύσει τις δικές τους επιχειρήσεις.

Παράλληλα, έχει ξεκινήσει μια νέα εισροή εργατών γης από το Νεπάλ, τους οποίους ξεκίνησαν να καλούν εναπομείναντες Πακιστανοί εργάτες, καθώς μιλούν παρόμοια γλώσσα. Η νέα αυτή εισροή εργατών από το Νεπάλ, έχει προς το παρόν καλύψει ως ένα βαθμό το κενό που άφησε η φυγή πολλών Πακιστανών εργατών.

Οι εργάτες αυτοί διαμένουν σε σπίτια πολύ κακής κατάστασης, πολλές φορές χωρίς βασικές υποδομές, όπως το νερό. Σε ένα σπίτι με δύο δωμάτια μπορεί να διαμένουν πάνω από δέκα άτομα, τα οποία πληρώνουν ενοίκιο ανά άτομο στους ντόπιους ιδιοκτήτες. Μάλιστα, γενικότερα χρησιμοποιείται η έκφραση «ενοίκιο με το κεφάλι» ή «ανά κεφάλι».

Από τη μια πλευρά οι αγρότες επιθυμούν φθηνά εργατικά χέρια και από την άλλη, κανένας Έλληνας δεν αναλαμβάνει αυτή τη δύσκολη εργασία, όπως το μάζεμα των πορτοκαλιών, με τα ισχύοντα μεροκάματα, τα οποία, μάλιστα, δεν είναι σταθερά, καθώς εξαρτώνται από τον αριθμό των κλουβών (πλαστικά δοχεία συλλογής) που γεμίζει κάθε εργάτης. Ο καθένας προσπαθεί να γεμίσει όσο περισσότερες κλούβες μπορεί, μέχρι να ολοκληρωθεί το “μάζεμα” του χωραφιού ή να συμπληρωθεί το φορτίο στο φορτηγό.

Η εργασία είναι αδιάκοπη, επτά ημέρες την εβδομάδα και στον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο τους οι εργάτες προσπαθούν να ξεκουραστούν για την επόμενη μέρα.

Η οικονομία της Λακωνίας βασίζεται στον αγροτικό τομέα. Άνθρωποι από το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, τη Συρία και, πλέον, από το Νεπάλ, εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους για να έρθουν σε αυτόν τον τόπο, προκειμένου να εργαστούν και να επιβιώσουν. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες χωριά όπως η Σκάλα Λακωνίας έχουν δεχτεί μεγάλες εισροές εργατών γης από τρίτες χώρες. Στους εργάτες αυτούς οφείλεται αποκλειστικά η συγκομιδή των αγροτικών προϊόντων της περιοχής από την οποία βιοπορίζεται η πλειονότητα των κατοίκων.

Παράλληλα, όλα αυτά τα χρόνια έχουν καταγραφεί πολλά περιστατικά εκμετάλλευσης από ντόπιους στην ευρύτερη περιοχή.

Κατά την περίοδο της ανόδου της ναζιστικής Χρυσής Αυγής, η Λακωνία της έδινε το υψηλότερο ποσοστό στην Ελλάδα. Οι ίδιοι άνθρωποι που υπερασπίζονταν τη Χρυσή Αυγή ‘’πλούτιζαν’’ είτε νοικιάζοντας ακατάλληλα σπίτια στους εργάτες γης με υπέρογκα ενοίκια, είτε από τα έσοδα που προέρχονταν από τη συγκομιδή των αγροτικών προϊόντων -την οποία πραγματοποιούσαν οι ίδιοι αυτοί εργάτες με πενιχρά μεροκάματα.

Κάθε άνθρωπος εγκαταλείπει τον τόπο του και μεταβαίνει σε έναν άλλον, προκειμένου να μπορέσει να επιβιώσει ο ίδιος και η οικογένειά του. Η εκμετάλλευση αυτών των ανθρώπων από την ελληνική πολιτεία και μέρος της κοινωνίας έχει δημιουργήσει ένα σύστημα σύγχρονης δουλεμπορίας -ένα σύστημα που στοχεύει στο κέρδος μέσω της εκμετάλλευσης ανθρώπων.

Υπάρχει, ωστόσο, και ένα κομμάτι της τοπικής κοινωνίας –ανάμεσά τους και αγρότες– που αναγνωρίζει πλήρως τη συνεισφορά αυτών των ανθρώπων στον τόπο, καθώς και τους λόγους για τους οποίους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον δικό τους.

Στο τέλος της ημέρας, οι πραγματικοί εργάτες γης αυτού του τόπου είναι αυτοί οι άνθρωποι – όχι εμείς…