Αθώος στα ποινικά, ένοχος στα διοικητικά: Το ΕΔΔΑ καταδικάζει την Ελλάδα για κατάφωρη παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας – Η υπόθεση Αρουτσίδη

 Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) καταδίκασε την Ελλάδα στην υπόθεση Αρουτσίδης κατά Ελλάδας (προσφυγή αριθ. 47604/13), με απόφαση που εκδόθηκε στις 20 Μαΐου 2025, για παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας (άρθρο 6 § 2 της ΕΣΔΑ).

 Το ιστορικό της υπόθεσης

Ο προσφεύγων, αφού αθωώθηκε αμετάκλητα από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Ξάνθης για την κατηγορία της φοροδιαφυγής μέσω πλαστών τιμολογίων και δελτίων αποστολής που σχετίζονταν με καύσιμα και ορυκτέλαια, βρέθηκε αντιμέτωπος με διοικητικά πρόστιμα από τη ΔΟΥ Ξάνθης.

Αν και είχε ήδη αθωωθεί ποινικά για τα ίδια πραγματικά περιστατικά, τα διοικητικά δικαστήρια (Πρωτοδικείο και Εφετείο Κομοτηνής) απέρριψαν τους ισχυρισμούς του, επιμένοντας ότι η ποινική απόφαση δεν δεσμεύει τη διοικητική κρίση, επικαλούμενα την «αυτονομία της διοικητικής διαδικασίας» βάσει του ελληνικού Συντάγματος.

 Το σκεπτικό του ΕΔΔΑ

Το Στρασβούργο έκρινε ότι τα διοικητικά δικαστήρια όφειλαν να σεβαστούν την αθωωτική ποινική απόφαση, ειδικά όταν η διοικητική διαδικασία αναφέρεται σε ίδια πραγματικά περιστατικά. Συγκεκριμένα, το Διοικητικό Εφετείο Ξάνθης, με τις αποφάσεις 174/2012 και 175/2012, επέμεινε ότι τα παραστατικά ήταν πλαστά, ακυρώνοντας στην πράξη την ποινική αθώωση του προσφεύγοντος.

Το ΕΔΔΑ τόνισε ότι, σύμφωνα με τη νομολογία του (βλ. Allen κατά Ην. Βασιλείου, Nealon και Hallam), το τεκμήριο αθωότητας επεκτείνεται και σε άλλες διαδικασίες – π.χ. διοικητικές – όταν έχουν άμεση σχέση με την ποινική διαδικασία.

 Η παραβίαση και η αποζημίωση

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η επιμονή του διοικητικού Εφετείου να αποδώσει ουσιαστική ποινική ευθύνη στον προσφεύγοντα, ερχόταν σε αντίθεση με την αμετάκλητη ποινική αθώωσή του και παραβίασε το άρθρο 6 § 2 της ΕΣΔΑ.

Ως αποτέλεσμα, το ΕΔΔΑ επιδίκασε στον προσφεύγοντα ποσό 6.000 ευρώ για ηθική βλάβη.

Η υπόθεση υπογραμμίζει τις υποχρεώσεις των κρατών να σέβονται τις ποινικές αθωώσεις σε κάθε μεταγενέστερη κρίση, ανεξαρτήτως διοικητικής αυτονομίας, όταν διακυβεύεται η φήμη και η αξιοπρέπεια του αθωωθέντος.

Τι σημαίνει η απόφαση 

Η απόφαση του ΕΔΔΑ υπενθυμίζει τη δεσμευτικότητα του τεκμηρίου αθωότητας όχι μόνο στην ποινική διαδικασία, αλλά και σε κάθε άλλη παράλληλη ή επόμενη διαδικασία που σχετίζεται με την ίδια κατηγορία. Αυτό ισχύει ακόμη και σε κράτη – όπως η Ελλάδα – όπου το Σύνταγμα προβλέπει την αυτονομία της διοικητικής δικαιοσύνης.

 Βασικά νομικά σημεία:

• Άρθρο 6 § 2 ΕΣΔΑ: Η ερμηνεία του τεκμηρίου αθωότητας από το ΕΔΔΑ καλύπτει όλες τις μεταγενέστερες διαδικασίες, εφόσον σχετίζονται με την ποινική υπόθεση.

• Το ΕΔΔΑ απορρίπτει την επίκληση της "θεσμικής αυτονομίας" ως λόγο αγνόησης της αθώωσης: το διοικητικό δικαστήριο δεν μπορεί να επαναξιολογήσει με τρόπο που αναιρεί έμμεσα την ποινική αθώωση.

• Η απόφαση Allen κατά Ηνωμένου Βασιλείου (2013) αποτελεί κομβική αναφορά: καθιερώνει ότι ο σεβασμός της αθώωσης επιβάλλεται σε κάθε αρχή, διοικητική ή άλλη.

 Συμπέρασμα:

Η Ελλάδα παραβίασε την ΕΣΔΑ όχι γιατί δίκασε ξανά ποινικά τον προσφεύγοντα, αλλά γιατί η διοικητική κρίση υιοθέτησε αντίθετη εκτίμηση για τα ίδια γεγονότα που είχαν ήδη κριθεί ποινικά υπέρ του.

Η απόφαση αυτή ενισχύει τη διασταλτική εφαρμογή του τεκμηρίου αθωότητας στην εσωτερική νομολογία, ειδικά σε υποθέσεις φορολογικών και διοικητικών παραβάσεων.

Απόφαση: Αρουτσίδης κατά Ελλάδας, αριθ. 47604/13, 20.05.2025 – Άρθρα 6 §1 και 6 §2 ΕΣΔΑ